Jak rozpoznać opętanie?

Zapytajmy wujka Google, co ma do powiedzenia na temat egzorcyzmów. 

Kto jest najbardziej podatny i dlaczego?

Okazuje się, że gdy demon podejmuje decyzję o opętaniu człowieka, jest do dla niego bilet na podróż w jedną stronę. Po dokonanym akcie nie jest w stanie się uwolnić z „klatki”, jest
uwięziony w ciele opętanego dopóki ten nie umrze i nie wyswobodzi tym złego ducha. Duch początkowo stara się nawiązać kontakt. Zdecydowanie łatwiej jest mu zabrać się za opętanie człowieka owładniętego nałogiem, pracą czy żałobą, gdyż są oni bardziej podatni na wpływy, przemęczeni i wykończeni, powoli tracą świadomość samych siebie. Oczywiście celowe wywoływanie duchów na pewno nie pomaga, powoduje tylko, że stajemy się otwarci na istnienie tej drugiej, nadnaturalnej strony.

Jakie są objawy opętania?

Opętanie samo w sobie może być dobrowolne, nieprzymuszone oddanie się we władanie innej siły, i takie, które odbywa się wbrew woli, podczas którego człowiek zostaje pod nieświadomą kontrolą demona. Przykładowe zachowania osoby opętanej to na przykład nagła zmiana osobowości, częściowe utraty pamięci, gdyż opętany nie pamięta swoich czynów, które popełnił podczas przejęcia świadomości przez demona, napady agresji, halucynacje, drgawki, paraliże, a także stopniowa zmiana wyglądu. Początkowe objawy mogą być mylnie rozpatrywane jako zaburzenia psychiczne ofiary, między innymi schizofrenia czy rozdwojenie jaźni. Jednak w późniejszych fazach opętania człowiek nabiera umiejętności, do których istota ludzka nie jest zdolna. Nieprawdopodobna siła, zmieniony ton głosu, zdolność rozumienia i mówienia  w językach, których nigdy się nie uczyło, lewitacja, telekineza czy wiedza na temat przyszłości.

Egzorcyzmy - czyli jednak da się wyleczyć?

Egzorcyzm to liturgiczny obrzęd poświęcenia, którego celem jest wygnanie złego ducha z ciała człowieka, zwierzęcia czy fizycznego miejsca. Wykonywany jest przez biskupa albo przez księdza mającego pozwolenie do jego odprawiania. Modli się on o uwolnienie danej osoby i komunikuje się bezpośrednio ze złym duchem. Kieruje się przy tym Rytuałem Rzymskim, który dla jasności oprócz obrzędu egzorcyzmów zawiera także obrzęd pogrzebu czy chrztu. Jest też zasada, że ludzie świeccy nie mogą brać udziału w rytuale, nie nagrywa się go i nie upublicznia. Dlatego Hollywood zmuszone jest bazować na opisach i doświadczeniach, bo nie ma do dyspozycji wzorowania się prawdziwymi obrazami, co skutkuje wieloma przekłamaniami i ubarwianiem prawdy w produkcjach.

Anneliese Michel jako bohaterka Egzorcyzmów Emily Rose

U młodej katoliczki pochodzącej z Niemiec, Anneliese Michel, w wieku 16 lat zaczęły pojawiać się pierwsze sygnały. Zaczęło się od napadów epilepsji, za jakiś czas dołączyły do nich omamy, a zachowanie dziewczyny znacznie odbiegało od normy. Piła własny mocz, jadła owady, odgryzała głowom ptaki, tarzała się nago po ziemi, nie mogła znieść wody święconej i komunii świętej. Anneliese wyznawała, że oprócz obecności demonów widzi też Jezusa i Maryję, którzy mieli podnosić ją na duchu. Z innych źródeł wynika, że dziewczyna rozmyślnie wzięła na siebie ciężar opętania, by odpokutować grzechy innych ludzi. Uważano, że Anneliese powinna kontynuować leczenie psychiatryczne, a na egzorcyzmy wyrażono zgodę dopiero po siedmiu latach od wystąpienia pierwszych zaburzeń. Obrzęd udokumentowano na kilkunastogodzinnych nagraniach magnetofonowych. Dziewczyna zmarła wkrótce po zakończeniu ostatniego egzorcyzmu. Winą za jej śmierć obarczeni zostali rodzice i księża egzorcyści, którzy w wyniku zaniedbania mieli doprowadzić dziewczynę do takiego stanu.

William Peter Blatty

Egzorcysta był zainspirowany wydarzeniem opętania i egzorcyzmowania, o którym William Peter Blatty słyszał będąc studentem. Dlatego jego powieść rozgrywa się w Washingtonie D. C. w okolicy Uniwersytetu Georgetown. Poznajemy historię dwunastoletniej Regan, córki słynnej amerykańskiej aktorki, która zaczyna bawić się planszą ouija. Nawiązuje kontakt z kimś, kto przedstawia się jej jako Kapitan Howdy. Wkrótce zaczynają mieć miejsce niewytłumaczalne rzeczy, począwszy od dziwnych odgłosów i dziwnego zachowania dziewczynki. Matka postanawia zabrać ją do lekarza, gdzie Regan zostaje poddana serii badań, które nic nie wykazują. Opętaniu dziewczynki towarzyszą różne nadprzyrodzone i paranormalne zjawiska.

Wydanie jubileuszowe na czterdziestolecie istnienia powieści

Książka do tej pory jest jednym z najpopularniejszych dzieł w literaturze i razem z filmem na jej podstawie uznawana jest za klasykę horroru. Z okazji czterdziestolecia powieści nowe wydanie wzbogacono o kilka istotnych zmian w tekście, rozbudowano zakończenie, a także poszerzono je o dodatkową scenę. Nie jestem w stanie stwierdzić, na ile ma to znaczenie dla głównej fabuły, bo Egzorcysty nigdy wcześniej nie czytałam i nie mam porównania.

356 stron Egzorcysty

Historię poznajemy za pośrednictwem trzecioosobowego narratora, ale za pomocą perspektyw różnych bohaterów. Jesteśmy świadkami samych początków opętania Regan, a obok tego widzimy jak wpływa to na jej bliskich. Mamy do czynienia też z osobnym wątkiem poświęconym ojcu Merrinowi i ojcu Karrasowi, który później splata się z losami Regan. Autor do samego końca nie określa, co tak naprawdę się wydarzyło, pozostawia większość pytań bez odpowiedzi i czytelnik musi sam się domyślić, o co chodziło i co mogło mieć miejsce.

Oprócz samych opisów i dochodzenia do tego, co się dzieje z Regan, autor zgrabnie wplata informacje na temat obrzędów satanistycznych. W książce zawiera opisy czarnych mszy i profanacji dewocjonaliów, by uważny czytelnik był w stanie dodać dwa do dwóch i zorientować się, co tak naprawdę miało to na celu. Blatty w specyficzny sposób zawiera dialogi, które zapełniają po kilka stron i są swoistym przerzucaniem się słowami przez dwie osoby, bez żadnego wtrącenia narratora, co zwraca uwagę na główną scenę, buduje napięcie i nie wybija z rytmu. W wypowiedziach bohaterów nie stroni się też od używania wulgaryzmów wszelkiego typu, o których istnieniu nie miałam pojęcia. Ale one też stanowią swego rodzaju element artystycznej ekspresji, bo podkreślają powagę sytuacji i mentalność jednej jedynej osoby, która biegle nimi włada.

Egzorcysta to powieść, której fabuła jest powszechnie znana i zdecydowana większość potencjalnych odbiorców wie dokładnie, o czym jest. Ale tu nie chodzi o elementy zaskoczenia i wielką niewiadomą przy czytaniu, ale o poczucie grozy i doświadczenia jej na własnej skórze. Nie jestem w stanie zagwarantować, że każdy z was będzie przerażony przy lekturze, a później przez kolejne trzy noce nie zmruży oka. To wszystko zależy od wyobraźni i indywidualnej podatności na sugestie. Ale jeśli lubicie się bać, to gorąco polecam.

Za możliwość przeczytania książki dziękuję wydawnictwu Vesper

Fakty objawione:

Tytuł: Egzorcysta
Tytuł oryginalny: The Exorcist. 40th Anniversary Edition

Autor: William Peter Blatty

Wydawnictwo: Vesper

Ilość stron: 356

Grubość grzbietu: 2,6 cm

Masa: 412 g

Ciężar: 4,04 N [g=9,81 m/s2]

Cena: 35,90 zł

Mobilność: M (ale łatwo się zaginaną rogi)