Religia ponad prawem czyli kobiety w Afganistanie - "Dom bez okien" Nadia Hashimi [RECENZJA]

Sytuacja kobiet w Afganistanie nie należy do najlepszych.

W naszym świecie prawa kobiet są uznawane na równi z prawami mężczyzn. Płeć piękna cieszy się takimi samymi obowiązkami i przywilejami co panowie. Nasi przodkowie wytrwale o to walczyli, nikt nie zapomni o słynnych Sufrażystkach. Jednak obywatelki Afganistanu mogą tylko pomarzyć o godnym traktowaniu. W ich kraju miejsce kobiety jest w domu, gdzie jej zadaniem jest gotowanie, rodzenie i wychowywanie dzieci, a także uszczęśliwianie małżonka. Ich słowo jest warte połowę słowa mężczyzny. Wystarczy najdrobniejszy pretekst, by podważyć ich autorytet i zhańbić całą rodzinę.

Ziba w jednej chwili traci rodzinę, dom i dzieci. Oskarżona o brutalne zamordowanie męża nie wypowiada się na temat tamtego wydarzenia. Nie ma znaczenia, czy dopuściła się posądzanego czynu czy nie, i tak nie ma już przyszłości w swoim kraju. W tym samym czasie do ojczyzny powraca młody prawnik, Jusuf, który przed laty wraz z rodzicami wyemigrował do Stanów Zjednoczonych. Wierzy, że sprawiedliwość można osiągnąć i zamierza walczyć w obronie Ziby, by dowieść jej niewinności.

Główny wątek powieści opowiada losy Ziby od momentu morderstwa przez całą drogę postępowania karnego aż do ogłoszenia wyroku. Jednak to niejedyna historia, jaką poznamy. Ziba dzieli więzienną celę z kobietami, które dźwigają swoje własne brzemienia. Każda ma swój bagaż życiowy, każda stała się ofiarą zacofanego systemu wymierzania kar. Mało która rzeczywiście zawiniła na tyle, by zasłużyć na przeżywane cierpienia.

Pierwsze kilkadziesiąt stron przypomina osławiona Grę o tron, a tak skomplikowanego przedstawienia wszystkich wątków i postaci nie powstydziłby się sam George R. R. Martin. W początkowych rozdziałach czytelnik jest zarzucony imionami i muzułmańskimi zwrotami. Równolegle rozgrywają się dwa wątki; Ziby i Jusufa. Najpierw myślałam, że autorka zastosowała przeskoki czasowe sprzed i po morderstwie. Dłuższą chwilę zajęło mi zorientowanie się, że to tylko przytoczenie historii Jusufa, która nie ma nic wspólnego z Zibą. Dopiero po jakimś czasie losy tych bohaterów się ze sobą splatają. Do tego dochodzą opowieści więźniarek, które poznajemy na przełomie kilkunastu stron, jedna za drugą. To bardzo piękny i niewdzięczny fragment całej książki, który skupia na sobie większość uwagi. Ale jednak za dużo materiału próbowano zawrzeć w zbyt małej objętości tekstu.

Dom bez okien bardzo realnie uchwycił zderzenie dwóch światów. Jusuf pomimo swojego afgańskiego pochodzenia większość życia spędził w Stanach, uczył się w zupełnie innym środowisku i nabył odmiennych przekonań. W dalszym ciągu pamięta o swojej kulturze, ale dostrzega ogrom wad, które jej dotyczą. W jednym miejscu kobiety traktowane są z szacunkiem, w drugim są z tego szacunku obdarte. Wydawałoby się, że te czasu już dawno przeminęły, ale nie wszędzie. Afganistan nie jest zacofany pod względem nowych technologii. Bogatsi posiadają telefony komórkowe, samochody, latają samolotami, a równocześnie praktykują karę śmierci, traktują kobiety na równi ze zwierzętami, ludzie przymierają głodem a biedni mierzą odległość w dniach drogi.

Główny wątek dotyczący morderstwa stanowi korpus całej powieści, łączy ze sobą wszystkie ważne wydarzenia. Czytelnik przez długi czas nie wie, co się tak naprawdę stało. Czy Ziba zabiła męża czy jednak nie? Za pomocą tej zbrodni Nadia Hashimi przedstawia system sprawiedliwości w Afganistanie, albo raczej jej braku. To kraj pełen stereotypów, dla którego religia zawsze będzie ponad prawem. Tutaj ludowe przekonania mają władzę, a nie kodeks karny i ogólnie przyjęte zasady moralności.

Książka porusza bardzo ważny i trudny dla europejskiego społeczeństwa temat, nadal aktualny. Wojna na Bliskim Wschodzie stanowi źródło sporów i kłótni, bo uważamy się za lepszych i nie chcemy pomóc ludziom w potrzebie, którzy po prostu chcą uciec z kraju ogarniętego konfliktem. Z czystej przekory poleciłabym i zachęciłabym do lektury powieści osoby, które myślą o uchodźcach jak o mordercach i bandytach, a nie jak o poszkodowanych rodzinach szukających schronienia.

To wartościowa i ważna lektura, która nakłania do zastanowienia się nad pewnymi sprawami i otwiera oczy na inne kultury. Ale wiem też, że to nie jest powieść dla każdego. Autorka nie przebiera w słowach, nie cenzuruje wydarzeń i nie zamiata spraw pod dywan. Za pomocą fikcji przedstawia życie tysięcy afgańskich kobiet, które każdego dnia doświadczają tego samego, co bohaterki Domu bez okien.

Przez trudną tematykę jest mi bardzo trudno ocenić tę powieść. Czymże jest styl pisania, łatwość odbioru i kreacja bohaterów, jeśli książka opowiada o prawdziwych problemach? Ten tytuł zasługuje na każdą uwagę, jaka jest mu poświęcana. 

Za możliwość zrecenzowania książki dziękuję Wydawnictwu Kobiece

Fakty objawione:

Tytuł: Dom bez okien
Tytuł oryginału: A House Without Windows

Autor: Nadia Hashimi

Wydawnictwo: Wydawnictwo Kobiece

Ilość stron: 496

Grubość grzbietu: 3,0 cm

Masa: 468 g

Ciężar: 4,59 N [g=9,81 m/s2]

Cena: 39,90 zł

Mobilność: L+ (nie tylko ciężka tematyka)