Jak w krzywdzący sposób przedstawić cukrzycę? - "Bieg do gwiazd" Dominika Smoleń [RECENZJA]

Napisanie tej recenzji będzie dla mnie nie lada wyzwaniem. Muszę opowiedzieć wam o Biegu do gwiazd w taki sposób, by wyrazić w pełni swoje zdanie, a jednocześnie nikomu nie nadepnąć na odcisk, bo niestety, ale trzeba będzie poruszyć trudne tematy. Także zapnijcie pasy i czytajcie dalej!

W dzieciństwie zdiagnozowano u Ady cukrzycę typu pierwszego. Rodzice odsunęli się od niej, niezdolni poradzić sobie z chorobą, pozostawiając córkę samą sobie. Dziewczyna wielokrotnie próbowała popełnić samobójstwo, popadła w depresję i wiele razy odwiedzała szpitale psychiatryczne. Po wyjściu z kolejnego z nich dostaje list od babci, w którym staruszka prosi ją o jedną rzecz; niech Ada spróbuje żyć jak normalna nastolatka przez 30 dni. Później może wrócić do swojego pierwotnego planu i popełnić samobójstwo.

Po pierwsze i na pewno najważniejsze; cukrzyca. Trochę przeredagowałam opis z tylnej okładki, bo według mnie to, co znajdziemy z tyłu książki, nie do końca opisuje całą powieść, a wręcz daje nam o niej mylne wrażenie. I teraz zapytam was czysto rekreacyjnie i badawczo; czy sądzicie, że cukrzyca to koniec świata? Bo ja nie. To choroba cywilizacyjna, na pewno zdecydowanie utrudnia życie, ale na pewno nie jest wyrokiem śmierci, bo kurczę, normalnie da się z nią żyć. Trzeba wprowadzić do swojej codziennej rutyny wiele zmian, ale w dzisiejszych czasach, gdzie na cukrzycę choruje 3 miliony Polaków, nie budzi to większych kontrowersji. Więc o co mi chodzi? Otóż Dominika Smoleń cały czas traktuje cukrzycę jako koniec ostateczny, niepełnosprawność i powód do wstydu. Autorka, wyposażając swoją bohaterkę w tę chorobę, roztacza wokół niej ogromny patos. Cukrzyca przekreśliła wszystkie marzenia Ady (jakie marzenia? Bo dziewczyna zdaje się nie mieć nawet hobby), była dla niej wyrokiem śmierci i stanowiła przyczynę wszystkich jej problemów. No kurczę, no nie wierzę w to.

Okej, teraz jeszcze bardziej będę stąpać po cienkim lodzie. Zrobiłam mały research w internetach, poczytałam artykuły na kilkunastu stronach i zebrałam jakieś pojęcie o cukrzycy. Nigdy jej nie miałam, więc nie mogę wypowiedzieć się na ten temat z autopsji, ale… za grosz nie wierzę w fabułę. W ogóle nie przemawia do mnie to, że Ada wszystko zrzuca na cukrzycę, obwinia ją o każde niepowodzenie i widzi w niej źródło wszystkich swoich problemów. A tak naprawdę radzenie sobie z tą „śmiercionośną chorobą” ogranicza się do stwierdzania raz na jakiś czas, że trzeba zmienić wkłucie pompy, zmierzyć sobie poziom cukru, albo do panicznego krzyku „panie, daj pan colę, bo czuję jak mi cukier spada”. To naprawdę nie jest powód do popełnienia samobójstwa (poprawcie mnie, jeśli się mylę).

No dobra, cukrzyca nim nie jest, ale… Ada ma swoje powody i one jak najbardziej mają sens, tylko według mnie sama bohaterka nie ma pojęcia, dlaczego tak naprawdę jej życie nie ma sensu. Pozwólcie, że wam postawię szybką diagnozę naszej głównej protagonistki. Wykryto u niej cukrzycę, gdy była dzieckiem, okej. Niestety, dziewczynka miała pecha i trafiła na rodziców, którzy okazali się ostatnimi cipciami i praktycznie wyrzekli się córki, bo przecież cukrzyca to wstyd, co ludzie powiedzą! Także wkraczająca w nastoletnie czasy Ada nie miała lekko. Brak wsparcia ze strony rodziców, poczucie, że jest się niechcianą, że jest się zakałą dla rodziny sprawiło, że dziewczyna nabawiła się depresji. I to jest powodem licznych prób samobójczych. Gdyby autorka zostawiła temat cukrzycy (bo naprawdę, on jest tu o kant czterech liter rozbić) i poprzestała na depresji, mielibyśmy całkiem niezłą książkę dla młodzieży poświęconą tej przypadłości.

Ale, ale. Jeszcze nie skończyłam. Bo gdyby błąd autorki i głupota głównej bohaterki były konsekwentne, to jeszcze jakoś dałoby się to wszystko znieść. Problem w tym, że Smoleń nie trzyma się jednej wersji wydarzeń, tylko skacze między jedną a drugą, w zależności od tego, co akurat jej bardziej pasuje do sytuacji. Są momenty, w których Ada sama przyznaje, że cukrzyca jest przyczyną całego zła, zniszczyła jej życie i odebrała rodzinę, że to przez nią chce się zabić, a za kilka stron już zmienia zdanie i twierdzi, że jednak nie, że cukrzyca była tylko początkiem, a depresja jest jej głównym problemem, z którym musi sobie radzić. Później znowu wraca do obwiniania cukrzycy. I tak przez całą książkę. W końcu nie wiem, na czym stanęło i jaka wersja wydarzeń ostatecznie została przyjęta.

Dobra, to jeszcze jeden akapit poświęcony stronie merytorycznej Biegu do gwiazd. Bohaterka ma cukrzycę i depresję, to już ustaliliśmy. Z jednej strony jej cierpienie jest bardzo proste, bo ogranicza się do siedzenia w domu, oglądania seriali i stwierdzeń „cierpię, jest mi źle, nie chcę żyć, jestem beznadziejna i nikt mnie nie kocha”, a jednocześnie wokół niego jest roztoczony tak straszny patos, że występuje mały konflikt między stylami.

A skoro o stylu mowa… dialogi między bohaterami są tak potwornie sztuczne, że sobie nie wyobrażacie. Niby wszyscy próbują być dorośli i wyrażać się na poziomie poważnej, szanującej się osoby wkraczającej w samodzielne życie, ale sposób, w jaki się wypowiadają, jest bardzo nienaturalny, sztywny i w większości przypadków nie pasuje do sytuacji czy tematu rozmowy.

Cały Bieg do gwiazd zawiera niemiłosiernie dużo błędów logicznych i stylistycznych. Czasem zastanawiałam się, czy myśli głównej bohaterki są w ogóle napisane po polsku, bo składnia szwankowała tam okrutnie, a logiki i poprawnych polskich wyrażeń trzeba było ze świecą szukać.

Ale, ale. Żeby nie było, że Bieg do gwiazd jest taki strasznie zły i że nie należy go czytać, bo co to, to nie. Jakbym na niego nie narzekała, to jednak sądzę, że jest dość wartościową lekturą, która podnosi świadomość wśród młodzieży. Potrzebne są książki, które poruszają ciężkie tematy, bo czasem jest to jedyna opcja, by wywołać dyskusję. Dominika Smoleń mogłaby zrobić to w o wiele lepszy sposób, ale nie można przecież mieć wszystkiego, prawda?

Mam nadzieję, że nie uraziłam nikogo, kto na co dzień zmaga się z cukrzycą czy depresją. Nie bagatelizuję tych chorób i nie umniejszam im żadnym stopniu. Ja po prostu nie do końca wierzę w sposób przedstawienia ich w Biegu do gwiazd, bo sądzę, że można byłoby zrobić to lepiej, dokładniej i mniej krzywdząco. To właśnie o tym miała być ta recenzja.

Za możliwość przeczytania książki dziękuję autorce

Fakty objawione: 

Tytuł: Bieg do gwiazd

Autor: Dominika Smoleń

Wydawnictwo: Szara godzina

Ilość stron: 320

Grubość grzbietu: 1,9 cm

Masa: 303 g

Ciężar: 2,97 N [g=9,81 m/s2] 

Cena: 34,90 zł

Mobilność: M